Yoksulluk Nafakası: Şartları, Miktarı, Süresi ve Uygulama Sorunları
Giriş
Boşanma sonrası, ekonomik olarak zayıf düşen tarafın temel ihtiyaçlarını karşılaması amacıyla Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenmiş olan yoksulluk nafakası, hem sosyal adalet hem de eşitlik ilkeleri açısından önemli bir kurumdur.
1. Yoksulluk Nafakası Nedir?
Türk Medeni Kanunu m. 175’e göre, boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf, diğer taraftan mali gücü oranında süresiz olarak nafaka isteyebilir. Nafaka talep edenin daha ağır kusurlu olmaması gerekir.
Yasal Dayanak:
TMK m. 175: “Boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf, kusuru daha ağır olmamak koşuluyla diğer taraftan mali gücü oranında süresiz olarak nafaka isteyebilir.”
2. Şartları
A) Boşanma Kararı Verilmiş Olmalıdır
Nafaka, boşanmanın eki niteliğindedir. Boşanma davası açılmış ve kesinleşmiş olmalıdır.
B) Yoksulluğa Düşme Durumu
Talepte bulunan eşin, kendi geliriyle asgari yaşam standartlarını sürdürememesi gerekir. Yoksulluk kavramı göreli olup her somut olaya göre değerlendirilir.
C) Diğer Eşin Kusurunun Daha Ağır Olması
Talepte bulunan eş, karşı eşten daha ağır kusurlu ise yoksulluk nafakasına hükmedilemez.
Yargıtay
"Yoksulluk nafakası talep edenin boşanma sebebine daha ağır kusurla neden olması halinde talep reddedilmelidir."
3. Nafaka Miktarı ve Süresi
A) Miktar
-
Hakim, tarafların sosyal ve ekonomik durumlarını dikkate alarak mali güce uygun, hakkaniyete uygun bir miktar belirler.
-
Asgari ücretle çalışan eşin de nafaka ödeme yükümlülüğü olabilir.
B) Süresi
-
Yoksulluk nafakası kural olarak süresizdir.
-
Ancak fiili evlilik, evlenme, ölüm, SGK emekliliği, gelir artışı gibi nedenlerle sonradan kaldırılması istenebilir.
4. Hangi Mahkemede ve Nasıl Talep Edilir?
-
Aile Mahkemesi yetkilidir.
-
Talep, boşanma davasıyla birlikte veya boşanma kararından en geç 1 yıl içinde açılacak ayrı bir dava ile yapılmalıdır.
Boşanma davasında talep edilmeyen nafaka, 1 yıl içinde ayrı dava ile istenebilir. Aksi hâlde hak düşer.
5. Yoksulluk Nafakasının Kaldırılması
Aşağıdaki hallerde kaldırma (fesih) davası açılabilir:
-
Nafaka alacaklısının evlenmesi
-
Fiilen evli gibi yaşaması
-
Ekonomik durumunun iyileşmesi
-
Nafaka yükümlüsünün gelirinin ortadan kalkması
Yargıtay
"Nafaka alacaklısı, düzenli işe girerek sigortalı çalışmaya başlamışsa artık yoksul sayılmayacağından nafaka kaldırılmalıdır."
6. Uygulamada Sık Karşılaşılan Sorunlar
a) Sembolik Nafaka Talepleri
Taraflar bazen 1 TL gibi sembolik nafakalar talep ederek asıl dava hakkını saklı tutmak ister. Bu durum mahkeme tarafından reddedilebilir; çünkü nafaka miktarı gerçek yoksulluğu karşılamalıdır.
b) Nafaka Borçlusunun Gelir Kaybı
Gelir kaybı yaşayan tarafın yeniden dava açarak nafakanın azaltılmasını ya da kaldırılmasını talep etmesi gerekir. Aksi takdirde borç devam eder ve icraya konu olabilir.
c) Süresiz Nafakanın Eleştirisi
Kamuoyunda, özellikle erkeğin ömür boyu nafaka ödemesi gerektiğine dair eleştiriler mevcuttur. Ancak hâlihazırda bu konuda yasal bir süre sınırı yoktur.
7. Yargıtay Kararlarıyla Örnekler
"Boşanma nedeniyle yoksulluğa düşecek olan eşin gelir düzeyi dikkate alınarak uygun miktarda yoksulluk nafakasına hükmedilmesi gerekir."
"Fiilen evli gibi yaşayan kişinin yoksulluk nafakası hakkı sona erer."
8. Sonuç ve Değerlendirme
Yoksulluk nafakası; boşanma sonrasında tarafların yaşam standartlarının ağır şekilde bozulmaması ve ekonomik dengenin sağlanması amacıyla düzenlenmiştir. Ancak uygulamada;
Yoksulluk kavramının sınırları,
Süresiz nafaka tartışmaları,
Nafakanın artırılması veya kaldırılması
gibi sorunlar taraflar arasında sıkça uyuşmazlık doğurur.
Makale bilgilendirme amaçlıdır. Hukuki destek için iletişime geçiniz.
