MAAŞ HACZİ VE HUKUKİ BOYUTLARI
1. Giriş
Borçlunun gelirine el konulması, alacaklının alacağına kavuşması açısından etkili yöntemlerden biridir. Bu yöntemlerden en önemlisi ise maaş haczidir. Gerek İcra ve İflas Kanunu (İİK) gerekse Yargıtay içtihatları çerçevesinde borçlunun maaşı, belirli sınırlar ve prosedürler dâhilinde haczedilebilmektedir. Bu makalede maaş haczinin yasal dayanağı, uygulanma şartları ve sınırları ile uygulamadaki sorunlar ele alınacaktır.
2. Maaş Haczinin Hukuki Dayanağı
İcra ve İflas Kanunu’nun 83. maddesi, maaş haczine yasal temel teşkil etmektedir:
İİK m. 83:
“Borçlunun maaşı, ücret, tahsisat, her nevi istihkaklarının ancak dörtte biri haczolunabilir. Ancak, nafaka borçlarında bu oran artırılabilir.”
Bu maddeye göre borçlunun maaşı haczedilebilir ancak bu haciz belirli oran ve sınırlara tabidir.
3. Maaş Haczi İşlemi Nasıl Gerçekleşir?
a) Haciz Talebi
Alacaklı, icra takibi kesinleştikten sonra borçlunun maaşına haciz konulmasını isteyebilir. Bunun için icra dairesine yazılı talepte bulunur ve borçlunun çalıştığı kurumu belirtmesi gerekir.
b) Haciz Müzekkeresi ve Uygulama
İcra müdürlüğü, borçlunun işverenine maaş haczi müzekkeresi gönderir. Bu müzekkereye istinaden işveren, borçlunun maaşından kesinti yaparak doğrudan icra dosyasına ödeme yapar.
c) Haciz Oranı
-
Kural olarak maaşın 1/4’ü (yani dörtte biri) haczedilebilir.
-
Nafaka alacaklarında bu oran %50’ye kadar çıkarılabilir.
-
Borçlu aynı anda birden fazla dosyadan hacze uğramışsa, önce gelen dosyaya ödeme yapılır. Diğerleri sıraya alınır.
4. Uygulamadaki Önemli Hususlar
Borçlunun Asgari Geçim Düzeyi Korunur:
Maaş haczi uygulanırken asgari ücretin altına düşecek şekilde kesinti yapılamaz. Aksi hâl, Yargıtay tarafından "ölçüsüzlük" olarak değerlendirilir.
İşverenin Sorumluluğu:
İşveren, icra dairesinden gelen maaş haczi yazısına uymak zorundadır. Uymazsa, alacaklı icra mahkemesinden işveren aleyhine tazminat talep edebilir.
Emekli Maaşı Haczi:
Emekli maaşları kural olarak haczedilemez (5510 s. Kanun m.93), ancak borçlu rıza verirse haciz uygulanabilir. Ancak nafaka borcu söz konusuysa, emekli maaşına da haciz konulabilir.
Sıra ve Öncelik:
Aynı borçlu hakkında birden fazla icra dosyası varsa, ödeme sırası önemlidir. İlk haciz hangi dosya lehine geldiyse, ödeme ondan başlatılır.
5. Sonuç ve Değerlendirme
Maaş haczi, alacaklının korunması ve borçlunun ödeme gücü arasında hassas bir denge kurulmasını zorunlu kılar. Bu nedenle hem icra daireleri hem de işverenler, yasal sınırları ve sıralamayı dikkate alarak hareket etmelidir. Borçlular ise maaş haczine karşı hukuki haklarını bilerek itiraz, şikâyet veya rıza beyanı gibi yollarla süreci yönetebilir.
Makale bilgilendirme amaçlıdır. Hukuki destek için iletişime geçebilirsiniz.
