Küçüğe Kayyım Atanması (TMK m. 426 vd.)

4 Görüntüleme 20 Ağustos 2025, 17:05

1. Yasal Çerçeve

Türk Medeni Kanunu’na göre küçüğün velâyeti anne ve babasına aittir. Ancak bazı durumlarda, velâyet sahibi anne-babanın çıkar çatışması yaşaması veya velâyetin fiilen kullanılamaması halinde küçüğe kayyım atanması gündeme gelir.

TMK m. 426 uyarınca kayyım şu hallerde atanır:

Yasal temsilci ile küçüğün menfaatleri çatıştığında,
Küçüğün malvarlığının yönetimi ile ilgili özel bir işin görülmesi gerektiğinde,
Kanunda öngörülen diğer hâllerde.

Kayyım, vasi gibi geniş yetkilere sahip olmayıp sınırlı ve belli bir iş için atanır.

2. Kayyım Atanmasını Gerektiren Durumlar

Anne-baba ile çocuk arasında menfaat çatışması:
Örneğin, küçüğün açacağı maddi-manevi tazminat davasında davalı taraf anne veya baba ise, bu durumda velâyet hakkı çocuğun menfaatini koruyamayacağından kayyım atanır.
Miras ve malvarlığı işlemleri:
Küçük, anne veya babasından miras kaldığında; miras paylaşımı sırasında anne-baba aynı zamanda mirasçıysa, çıkar çatışması doğar ve kayyım atanır.
Hukuki işlem yapılması:
Küçüğe ait taşınmazın satılması, bağış yapılması veya belirli malvarlığı işlemleri için bağımsız temsilci gerekebilir.

3. Kayyım Atanması Usulü

Görevli mahkeme: Sulh Hukuk Mahkemesi (TMK m. 403).
Başvuru: İlgili kişiler (anne, baba, çocuk, savcı, ilgili kurumlar) başvurabilir. Hakim re’sen de kayyım atayabilir.
Karar: Mahkeme, somut çıkar çatışması veya ihtiyaç olup olmadığını değerlendirir.
Kapsam: Kayyım, sadece belirli iş/işlemlerle sınırlı olarak atanır. Velayet hakkını ortadan kaldırmaz.

4. Kayyımın Görev ve Yetkileri

Kayyım, küçüğün menfaatini korumakla yükümlüdür.
Mahkeme kararında belirtilen görev alanı dışına çıkamaz.
Kayyımın yapacağı işlemler denetime tabidir ve mahkeme iznine bağlıdır.
Kayyım, yaptığı işlemler hakkında düzenli olarak mahkemeye rapor sunar.

5. Yargıtay Uygulaması

“Küçüğün taraf olduğu davada anne ve baba davalı sıfatıyla yer almakta ise, velayet hakkı sahibi olan anne-babanın çocuğu temsil etmesi hukuken mümkün değildir. Bu durumda Sulh Hukuk Mahkemesince küçüğe kayyım atanması gerekir.”
“Miras paylaşımında, küçüğün miras payını anne-babanın da mirasçı olarak alacak olması menfaat çatışması doğurur. Küçüğün hakkının korunabilmesi için kayyım tayini zorunludur.”

6. Pratik Notlar

Savunmada dikkat edilmesi gereken hususlar:
- Kayyımın atanmasının çocuğun menfaatini korumak için zorunlu olup olmadığı,
- Kayyımın görev alanının net belirlenmesi,
- Gereksiz kayyım tayininin velayet hakkını zedelememesi.
Müvekkile sorulacak sorular:
- Küçüğün taraf olduğu dava veya işlem nedir?
- Anne-baba ile çocuk arasında çıkar çatışması var mı?
- Malvarlığı işlemi mi, miras paylaşımı mı söz konusu?

7. Sonuç

Küçüğe kayyım atanması, istisnai bir kurumdur. Temel amaç, küçüğün menfaatini korumak olup velâyeti ortadan kaldırmaz, sadece belli bir konuda bağımsız temsil sağlar. Özellikle miras davaları, tazminat davaları ve malvarlığı işlemlerinde uygulamada sıkça karşımıza çıkar.

Makale bilgilendirme amaçlıdır. Hukuki destek için iletişime geçiniz.