İCRA TAKİBİNDE HACİZ İSTEMİ
1. Giriş
Haciz, cebri icra hukukunun en temel araçlarından biri olup, alacaklının talebi üzerine borçlunun malvarlığına devlet eliyle el konulmasını ifade eder. İcra ve İflas Kanunu (İİK) kapsamında yürütülen ilamsız veya ilamlı icra takiplerinde haciz istemi, takip sürecinin zorlayıcı aşamalarından biridir. Haciz, alacaklının alacağına kavuşmasını sağlayacak taşınır, taşınmaz ya da üçüncü şahıslardaki hak ve alacakların tespit ve tahsiline yönelik bir icra işlemidir.
2. Haciz İsteminin Hukuki Dayanağı
Haciz istemi, İİK m. 78 ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. Kanuna göre:
"Takip talebiyle birlikte veya daha sonra alacaklı, borçlunun mallarının haczini isteyebilir."
Bu hükümden hareketle haciz, alacaklının talebine bağlı bir işlem olup, icra dairesi kendiliğinden hacze geçemez.
❗️ Önemli Noktalar:
-
Haciz talebi yazılı veya sözlü yapılabilir.
-
Haciz talebi takip talebi ile birlikte yapılabileceği gibi daha sonra da sunulabilir.
-
Haciz istemi, yetkili icra dairesine yapılmalıdır.
3. Haciz Talebinin Süresi
İİK m. 78/2 uyarınca:
"Alacaklı, ödeme emrinin tebliğinden itibaren bir yıl içinde haciz talebinde bulunmazsa, yaptığı takip düşer."
Bu hüküm, haciz talebinin yapılmasına dair bir yıllık hak düşürücü süre öngörmektedir. Süre geçirildiğinde takip kendiliğinden düşer; alacaklının yeniden takip başlatması gerekir.
4. Haciz Talebinde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
-
Talebin açık ve net olması gerekir. Genel haciz talebi yerine "borçlunun şu adresteki menkullerinin haczini talep ederim" gibi somutlaştırılmış bir talep tercih edilmelidir.
-
Adres bildirimi önemlidir. Borçlunun bilinen adresi yoksa adres araştırması talep edilmelidir.
-
Haciz sırasında alacaklının veya vekilinin hazır bulunması, sürecin etkinliği açısından tavsiye edilir.
5. Haciz Türleri
Haciz istemi doğrultusunda uygulanabilecek haciz türleri şunlardır:
a. Taşınır Haczi:
Borçlunun menkul mallarına el konulur. Haciz tutanağı tutulur ve mallar yediemine teslim edilir.
b. Taşınmaz Haczi:
Tapu kaydındaki taşınmazlara şerh konularak haciz tatbik edilir. Genellikle taşınmaz satışı sürecine giden bir aşamadır.
c. Üçüncü Kişilerdeki Hak ve Alacaklara Haciz:
Borçlunun maaşı, banka hesapları, kira gelirleri gibi üçüncü şahıslardaki malvarlığı unsurlarına haciz uygulanabilir (m. 89).
d. Gelecekteki Alacaklara Haciz:
Yargıtay uygulamaları, belirli koşullarda doğması kuvvetle muhtemel alacakların da haczine olanak tanımaktadır (örneğin SGK’dan bağlanacak maaşlar, düzenli ödemeler gibi).
6. Uygulamada Haciz Talebinin Reddedilmesi
Bazı durumlarda icra dairesi, haciz talebini yerine getirmemekte veya geciktirmektedir. Bu hallerde:
-
İcra müdürünün işlemine karşı şikayet yoluna gidilebilir (İİK m. 16).
-
Geçerli bir haciz istemi olduğu hâlde icra müdürünün hareketsiz kalması da şikayet konusudur.
7. Yargıtay Kararları Işığında Değerlendirme
-
Yargıtay 12. HD, 2016/18382 E. 2017/12555 K.:
"Takipten itibaren bir yıl içinde haciz talep edilmemişse takip düşer. Bu sürenin sonunda yapılan haciz talepleri geçersizdir."
-
Yargıtay 12. HD, 2019/5691 E. 2020/6423 K.:
"Borçlunun üçüncü kişideki hak ve alacaklarının haczi talebi icra müdürlüğünce yerine getirilmeli, icra müdürü bu talebi görmezden gelemez."
8. Sonuç
Haciz istemi, alacaklının takibini anlamlı ve sonuç doğurur hale getiren en temel araçlardan biridir. Ancak süresi içinde ve usulüne uygun yapılmayan haciz talepleri, takibin düşmesine sebep olmakta; bu da alacaklının hak kaybına uğramasına yol açmaktadır. Bu nedenle uygulamada haciz talebinin zamanında yapılması, somutlaştırılması ve gerektiğinde icra müdürünün pasifliği karşısında şikayet yoluna başvurulması gerekmektedir. İcra hukukunda başarı, sürelere ve usule sadakatten geçmektedir.
Makale bilgilendirme amaçlıdır. Hukuki destek için iletişime geçebilirsiniz.
