AYIPLI 2. EL ARAÇ SATIŞI: HUKUKİ BOYUTU, TESPİT YÖNTEMLERİ VE TÜKETİCİNİN HAKLARI
1. GİRİŞ
İkinci el araç pazarı, Türkiye'de hem ekonomik nedenlerle hem de pratik tercih sebepleriyle oldukça geniştir. Ancak bu alan, kötü niyetli satıcılar tarafından zaman zaman ayıplı mal satışına konu olmakta, tüketicilerin mağduriyetine yol açmaktadır. Özellikle kaza geçmişi gizlenen, kilometresi düşürülmüş ya da teknik arızaları saklanan araçlar, hukuki olarak "ayıplı araç" kapsamında değerlendirilir.
2. HUKUKİ ÇERÇEVE: AYIPLI MAL TANIMI
6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (TKHK)'a göre, malın sözleşmeye uygun olmaması, yani;
-
beklenen faydayı sağlamaması,
-
alıcının makul beklentilerine cevap vermemesi,
-
tanıtımda belirtilen özellikleri taşımaması durumunda
bu mal ayıplı sayılır.
İkinci el araç satışında da bu hükümler geçerlidir. Ayrıca Türk Borçlar Kanunu (TBK) madde 219 vd. gereği, satıcı, satılanın ayıplarından sorumludur.
3. GİZLİ AYIP NEDİR?
İkinci el araçlarda sık karşılaşılan “gizli ayıp”, alıcının normal bir muayene ile fark edemeyeceği ancak aracı kullanmaya başladıktan sonra ortaya çıkan ve önceden var olan kusurlardır. Örnekler:
-
Ağır hasar kaydının gizlenmesi
-
Airbag’lerin işlevsiz hale getirilmesi
-
Kilometre düşürme
-
Şase numarasının oynanmış olması
-
Radyatör, motor ya da şanzıman gibi hayati parçaların arızalı olması
4. SATIŞTAN SONRA ALICININ HAKLARI
Tüketici, ayıplı araçla karşılaştığında satış tarihinden itibaren 6 ay içinde (TBK'da 2 yıl), satıcıya karşı şu taleplerde bulunabilir:
-
Sözleşmeden Dönme: Araç iade edilerek ödediği bedelin tamamını geri alabilir. (Ağır ayıp varsa)
-
Ayıp Oranında Bedel İndirimi: Aracın gerçek piyasa değeri ile ödenen bedel arasındaki farkı talep edebilir.
-
Ücretsiz Onarım: Satıcıdan ayıbın giderilmesini isteyebilir.
-
Araç Değişimi: Eğer ayıp çok belirginse ve satıcı kötü niyetliyse, değişim talep edilebilir.
Not: TBK 223. maddesi gereğince, ayıp satıştan sonra fark edildiyse alıcı, ayıbı öğrenmesinden itibaren makul sürede satıcıya bildirmekle yükümlüdür.
5. GÖREVLİ MAHKEME VE İSPAT
-
Eğer araç satıcısı tacir değilse (örneğin şahıs), uyuşmazlık Asliye Hukuk Mahkemesi’nde görülür.
-
Araç galeriden alınmışsa ya da satıcı ticari işletmeyse, davaya Tüketici Mahkemesi bakar.
İspat yükü kural olarak satıcıdadır. Ancak ayıbın sonradan değil, satıştan önce mevcut olduğunun bilirkişi raporuyla tespiti gerekir. Genellikle şu belgeler kullanılır:
-
Ekspertiz raporları
-
Servis kayıtları
-
Hasar kaydı sorguları (TRAMER)
-
Tanık beyanları
-
yazılı beyanlar
6. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME
Ayıplı ikinci el araç satışı, yalnızca maddi değil, aynı zamanda ciddi manevi zararlara da yol açabilir. Bu sebeple alıcıların satış öncesinde detaylı ekspertiz yaptırması, yazılı satış sözleşmesi düzenlemesi ve özellikle “ayıpsız teslim” hükmü eklemesi son derece önemlidir.
Öte yandan, dürüstlük kuralına aykırı hareket eden satıcıların, bu gibi durumlarda tazminat sorumluluğu doğmaktadır. Özellikle hukukçular ve tüketici savunucuları, bu tür davalarda bilirkişi tespiti, maddi zarar hesaplaması ve Yargıtay içtihatlarının takibi konusunda dikkatli hareket etmelidir.
Makale bilgilendirme amaçlıdır. hukuki detstek için iletişime geçebilirsiniz.
