ARAÇ İKAME BEDELİ: HUKUKİ DAYANAK, UYGULAMA
GİRİŞ
Trafik kazaları sonrası zarar gören aracın tamir süresince kullanılamaması, mağdurun ulaşım hakkını kısıtlar. Bu nedenle Türk hukukunda “araç ikame bedeli” kavramı, zarar görenin aracından yoksun kaldığı süre için yaptığı ulaşım masraflarını karşılamayı amaçlar. Uygulamada bu zarar genellikle araç kiralama faturası ya da piyasa rayici üzerinden hesaplanarak tazmin edilir.
ARAÇ İKAME BEDELİNİN HUKUKİ TEMELİ
Araç ikame bedeli; Borçlar Kanunu m.49 (veya m.112 - sözleşmeye aykırılık hâli) kapsamında, haksız fiilden doğan zararın tazmini niteliğindedir.
İlgili Hükümler:
-
TBK m.49: “Hukuka aykırı bir fiille başkasına zarar veren kişi, bu zararı gidermekle yükümlüdür.”
-
TBK m.50: “Zarar gören, zararını ve zarar verenin kusurunu ispatla yükümlüdür.”
-
TBK m.51: Hakim, tazminat miktarını olayın özelliklerini dikkate alarak takdir eder.
HANGİ DURUMLARDA TALEP EDİLEBİLİR?
-
Kazada kusursuz veya daha az kusurlu olan araç sahibi, aracının tamirde kaldığı makul sürede başka bir araç kiralamak zorunda kaldıysa,
-
Araç sahibi, aktif şekilde ulaşım ihtiyacını kullanıyorsa (iş, okul, aile vs.),
-
Araç bir lüks araç değilse ve kiralanan araçla kıyaslanabilir nitelikteyse,
araç ikame bedeli talep edilebilir.
YARGITAY’IN GÜNCEL YAKLAŞIMI
Yargıtay
“Araç kiralama bedeli gerçek bir ihtiyacı karşılıyorsa ve makul süre ile sınırlıysa, bu kalem zarar olarak kabul edilmelidir. Araç sahibi, zararını kiralama faturasıyla ispatlayabileceği gibi, benzer bir aracın günlük piyasa rayici üzerinden hesaplanmasını da talep edebilir.”“Araç kiralanmamış olsa bile, kullanılamayan araç nedeniyle oluşan yoksunluk, ikame araç bedeli olarak değerlendirilir. Davacının fiilen kira ödemesi gerekmez.”
UYGULAMADA KARŞILAŞILAN SORUNLAR
-
Fatura zorunluluğu algısı:
Hâkimler bazen, sadece araç kiralama faturası varsa ikame bedeline hükmediyor. Oysa Yargıtay, “faturasız da tazmin edilebilir” görüşündedir. -
Kullanım ihtiyacı ispatı:
Davacının aracı aktif olarak kullanıp kullanmadığı tartışma konusudur. Bu nedenle aracın iş, okul veya sağlık gibi zorunlu bir ihtiyaca hizmet ettiği belgelenmelidir. -
Tamirde kalma süresinin ispatı:
En çok itiraz edilen konu budur. Bu nedenle ekspertiz ve onarım süresi net bir şekilde sunulmalıdır.
STRATEJİK ÖNERİLER
-
Aracın kullanım amacı ve mağduriyet süresi detaylı anlatılmalıdır.
-
Araç kiralanmamışsa, emsal araçların günlük rayiçleri bilirkişi marifetiyle belirlenmelidir.
-
Aracın tamirde kaldığı sürenin gerekliliği teknik raporla açıklanmalıdır.
-
Kiralanan araç ile hasarlı araç arasında orantılılık sağlanmalı, lüks araç kiralama varsa gerekçesi açıklanmalıdır.
SONUÇ
Araç ikame bedeli, zarar görenin günlük hayatını sürdürebilmesi için vazgeçilmez bir tazmin kalemidir. Yargıtay uygulaması, bu bedelin sadece araç kiralandığında değil, araca ulaşım hakkının fiilen engellendiği her durumda talep edilebileceğini kabul etmektedir. Önemli olan, zarar ve ihtiyaç arasındaki bağın somut delillerle ortaya konulmasıdır.
Makale bilgilendirme amaçlıdır. Hukuki destek içim iletişime geçiniz.
